Холокост – атермин акрахыҵуеит, уи иаанагоит Европа иқәынхоз ауриацәа руааԥсыра рыҩнуҵҟа анацистцәа имҩаԥыргоз шьаҭанкылатәи рнырҵәара. Аҩбатәи Адунеитә еибашьра ашықәсқәа раан афашисттә Германиеи иара иампыҵахалаз егьырҭ адгьылҵакырақәеи рҿы 60 процент инареиҳаны ауриацәа руааԥсыра ирышьҭашәарыцон.
Ажьырныҳәа 27 1945 ш. рзы Асоветтә ар ахы иақәиҭнатәит ахԥатәи ареих аҿы зегь реиҳа еиҳаз аконцлагер – Аушвиц (Освенцим). Еиуеиԥшым ахыҵхырҭақәа ишазгәарҭахьо ала, уаҟа хәышықәса рыҩнуҵҟа иҭархан х-миллионҩык инареиҳаны ауриацәа. Холокост атрагедиа иазку агәалашәара есышықәса амҩаԥгара Аҩбатәи Адунеитә еибашьра аан миллионҩыла иҭархаз ауаа рхамшҭреи анацизм имҩаԥнагоз аус ақәыӡбареи иазкуп, уаҳа адунеи аҿы Холокост аҩыза атрагедиа аҟалара алмыршахарц азы.
Ари апатреҭ аҿы иануп аконцлагер Освенцим ахь узланеиуа агәашәқәеи аихамҩеи. Аҭыхымҭа ҟаҵоуп ажьырныҳәамза 1945 шықәсазы, асовет аруаа уи ахы ианақәиҭыртә ашьҭахь.
Аконцелагер Маиданек аҟны ахәыҷқәа-аҭҟәацәа Ар Ҟаԥшь уи ахы ианақәиҭнатәуаз аамҭазы. Афашистцәа ахәыҷқәа рыԥсы ҭырхуан урҭ амла иакны аҵәыуара иахьалагоз иахырҟьаныҵәҟьа.
Анацисттә концелагер Маиданек Ар Ҟаԥшь 1-тәи Белоруссиатә афронт аибашьцәа ахы ианақәиҭыртәыз ашьҭахь. Польша атәылауаа аԥсыбаҩқәа рахь ашәҭшьыҵәрақәа наргоит.
Анацисттә концелагер Маиданек Ар Ҟаԥшь 1-тәи Белоруссиатә афронт аибашьцәа ахы ианақәиҭыртәыз ашьҭахь. Аԥсра алагер аҟны иҭакыз рыԥсыбаҩқәа ахьҭарбылуаз аҭыԥқәа. Ара иҭаблын 80 000-ҩык, урҭ рахьтә 60 000-ҩык ауриацәан.
Анацисттә концелагер Маиданек Ар Ҟаԥшь 1-тәи Белоруссиатә афронт аибашьцәа ахы ианақәиҭыртәыз ашьҭахь. Аԥсра алагер аҟны иҭакыз рыԥсыбаҩқәа ахьҭарбылуаз аԥечка.
1-тәи Украинатәи афронти 4-тәи Украинатәи афронти аруаа еицхырааны Висло-Одертәи аоперациаан анацисттә концлагер Освенцим (Аушвиц) аҟны сааҭқәак рышьҭахь аҭҟәацәа рхақәиҭтәраан. Алагерь Освенцим зегь реиҳа идуу, аамҭала зегь реиҳа аус зуз нацисттә лагеруп, убри ауп иара Холокост асимвол хада закәу. Ниурнбергтәи атрибунал адокументқәа изларҳәо ала, ари алагер аҟны 1941-1945 шықәсқәа рзы иҭаршьит 2,8 миллионҩык ауаа, урҭ рахьтә 90% ауриацәан.
1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра. Аконцлагер Освенцим абаракқәа. Ажьырныҳәа, 1945 шықәса.
Аконентрациатә лагер "Освенцим" аҟынтә зхы иақәиҭтәу ахәыҷқәа. Ахроника "Освенцим ахақәиҭтәра" аҟынтәи акадр. 1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра.
1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра. Ауаа ахьҭаршьуаз анацисттә аконцентрациатә лагер Освенцим аҟны иҭакыз ауаа рчемоданқәа, урҭ ирнуп Европа атәылақәа зегьы рмаркировкақәа.
Освенцим иҭаршьыз аҭҟәацәа рыԥсыжра.
Мшаԥы, 1945 шықәсазы аконцлагер Берген-Бельзен иҟарҵаз афотосахьа. Ара иубарҭоуп аҭыԥантәи Германиа атәылауаа аԥсыбаҩ рыманы ишнеиуа. Алагер ахы иақәыиҭызтәыз ар еидгыла аҭыԥантәи ауааԥсыра адҵа рырҭеит аиашьаратә нышәынҭрақәа ирымадаз аԥсыбаҩқәа ыҵхны ишақәнагоу еиԥш анышә иамардарц.
1939 - 1945 шш. рызтәи Аҩбатәи Адунеизегьтәи аибашьра. Анацисттә ҳақьымцәа агра ззыҟарҵаз аҷкәынцәа. Аконцлагер Освенцим.
Ҭелла икәыршоу анацисттә концлагер Маиданек, Ахԥатәи ареих иатәыз ауаа ахьҭаршьуаз алагер, польшатәи ақалақь Лиублин азааигәара.
Ари арԥыс игәеиҭоит Освенцим аҟынтәи аконцлагер Дахау ахь инаргаз ауриацәа-аполиакцәа рнапқәа ирнырҵаз арыцхәқәа, 1945 шықәса мшаԥымза анҵәамҭа - лаҵара алагамҭазы, Дахау асовет аруаа мшаԥы 29 1945 шықәсазы ахы ианақәиҭыртә ашьҭахь. 1933 - 1945 шықәсқәа рзы иаанкылан 200 000-ҩык ауааԥсыра, урҭ рахьтә 31 591-ҩык ҭахеит, 1945 шықәсазы аевакуациа амарш аан иҭахаз аламҵакәа.
Алагер аԥҟарақәа реилагаразы ашьра зқәырҵаз анемец концлагер Маутхаузен аҭҟәацәа. Маутхаузен - афашисттә режим иаҵанакуаз аконцлагерқәа рахьтә зегь реиҳа агыгшәыгра ахьаадырԥшуаз лагеруп. Ара рыԥсы ҭырхит 90 нызқьҩык ауааԥсыра адунеи атәылақәа 70 рҟны. Убри ахыԥхьаӡараҿы СССР 15633-ҩык атәылауаа (урҭ рыбжьара аинрал Д.М.Карбышев). Лаҵара 5 1945 шықәса ари алагер аҭҟәацәа рхы иақәиҭтәын.
Ар Ҟаԥшь ахәҭақәа анацисттә концентрациатә лагер Зонненбург ахақәиҭтәраан. Ари алагер аҟны иҭакыз 840-ҩык рахьтә ԥсышьацәгьа иақәыршәан 700-ҩык, убарҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟан афранцызцәа, абельгиеццәа, алиуксембургуаа. Германиа, Киустрин (уажәы Польша ақалақь Слонск).
Зыхьӡ еилкаам 18 шықәса зхыҵуа урыстәылатәи ауриа, адизентириа зыхьуа алагер абаандаҩы ипатреҭ. Иҭыхуп мшаԥы 29 1945 шықәсазы анацисттә концлагер Дахау ахақәиҭтәраан, Миунхен иацәыхарамкәа. 1933 - 1945 шықәсқәа рзы иаанкылан 200 000-ҩык ауааԥсыра, урҭ рахьтә 31 591-ҩык ҭахеит, 1945 шықәсазы аевакуациа амарш аан иҭахаз аламҵакәа. 1944 шықәса ԥхынҷкәынмза инаркны ара атиф аепидемиа ҵысит.
Шықәсқәак ҵуеит Аҟәа асы амуижьҭеи, аха сынтәа жәабранмзазы ара маҷк иқәнаршәшәеит. Амшын иахьаԥну, абжьааԥнеиԥш, уи шьҭамгылаӡеит. Ашьхара иахьаԥну џьара-џьара ақыҭақәа рҿы шьамхаҟынӡа иахьышьҭалаз ыҟоуп.
Асы рацәаны ишымлеизгьы, аҳҭнықалақь ауааԥсыра, еиҳарак ахәыҷқәа, уи даара иеигәырӷьеит. Илеиз ахәыҷы рҽалагӡаны, асеигәыдҵа ихәмарыз, асыуаҩ дҟазҵаз, баша ҳауафара индәылҵыз дубап.
Иагьа ус иҟазаргьы, сынтәатәи аӡын еиҳарак иԥхарран, уи аҟнытә заа ишәҭит амимоза, амагнолиа, иара убас абҳәаса. Уажәшьҭа ааԥын шааигәахаз умҩашьо иунардыруеит. Ари аҩыза аӡын рхыргарц Аԥсныҟа ԥсшьара иаауа асасцәа рхыԥхьаӡара еиҳа-еиҳа иацлоит.
Шықәсқәак ҵуеит Аҟәа асы амуижьҭеи, аха сынтәа жәабранмзазы ара маҷк иқәнаршәшәеит. Афото аҿы - Аҟәатәи ашьха.
Асы рацәаны ишымлеизгьы, аҳҭнықалақь ауааԥсыра уи даара иеигәырӷьеит. Ауаа рыдагьы, иара аҩнатә ԥстәқәагьы оумашәа ирбеит. Афото аҿы ала асы агьамагьы гәанаҭар цәгьа иабом.
Илеиз ахәыҷы рҽалагӡаны, асеигәыдҵа ихәмарыз, асыуаҩ дҟазҵаз, баша ҳауафара индәылҵыз дубарын.
Ари афото иарҵабыргуеит аԥсуа аӡын анашанара шаҵоу.
Аха иауз асы агаҿа рацәак ишьҭамхеит, мышқәак рышьҭахь аԥхарра еиҭахынҳәит.
Иагьа умҳәан, амра хаа аныԥхо згәамԥхо ҳәа аӡәгьы дыҟамзар ҟалап.
Аӡынра Аԥсны ишәҭит Суланж имагнолиа. Уи ҳпаркқәа жәпакы зырԥшӡо ҵиаауп. Абжьааԥны иара хәажәкыра-мшаԥы ирыбжьаркуа аамҭазоуп ианышәҭуа.
Уи адагьы, аҵыхәтәантәи ашықәсқәа раан еиԥш, сынтәагьы заа ишәҭит амимоза.
Уи, хымԥада, ааԥын шааигәахаз зыршаҳаҭуа хҭысуп.
Аҟәа Амҳаџьырқәа рыԥшаҳәа зегьы бзиа еицырбо ԥсшьарҭа, неиааирҭа ҭыԥуп.
Аԥшәмацәа ҳадагьы, Аԥсны асасцәа амра, аԥхарра, амшын, агәҭынчра зҭаху уи иашьҭаланы иаауеит арахь.
Аспектакль арежиссиор-ақәыргылаҩс дыҟоуп Аԥсны зҽаԥсазтәыз артист, атеатр актиор хадацәа иреиуоу Џьамбул Жорданиа.
Амоноспектакль "Ацынҵәарах" апрессазы иддырбон атеатр арт-фоие аҟны. Аублаа жәлар аҵыхәтәантәи рхаҭарнак даазырԥшуаз ихадаз иагьакзаҵәыкыз ароль наигӡон актиор Осман Абыхәба.
Ақәыргыламҭа мҩаԥысуан сааҭки ҩажәа минуҭи. Ари аамҭа иалагӡаны актиор ароман аҟынтәи еиҳа аҵакы змоу ацыԥҵәахақәа дрыԥхьоит, убри аамҭазы адекорациақәагьы уажәы-уажәы рҽырыԥсахуеит. Зны ицәырҵуеит амҳаџьырқәа атәымдгьыл ахь изго аӷбақәа, анаҩс - аҭырқәа дгьыл сакарақәа, даҽазных - Кавказ ашьхақәа.
Амоноспектакль актиорк ида уаҩ дшаламгьы, уажәы-уажәы ахәаԥшцәа рлымҳа иҭыҩуеит ароман егьырҭ афырхацәа рыбжьқәагьы. Аспектакль арежиссиор ари ақәыргыламҭазы иалиԥшааит реиҳа анырра ҟазҵо, аҩымҭа аҵакы гәыцәс иамоу ахҭысқәеи ацитатақәеи.
Амоноспектакль "Ацынҵәарах" иахәаԥшырц иааиз асасцәа изларҳәаз ала, арежиссиор илшеит ашәҟәыҩҩ ду Баграт Шьынқәба ԥсра зқәым ироман иаҵаз ахықәки атмосфереи еиқәырханы асценаҿы иааԥшыртә аҟаҵара. Аублаа аҵыхәтәантәи рхылҵшьҭра, рцынҵәарах ироль назыгӡоз Осман Абыхәба илшеит амоноспектакль ахәаԥшцәа рхы-рыԥсаҟынӡа инеиртә, ргәы иҭымҵәартә аҟаҵара.
Арежиссиор Џьамбул Жорданиа игәаанагарала, ароман "Ацынҵәарах" асценаҿы ақәыргалара имариаз усмызт, зегь реиҳа инагӡатәны ииԥхьаӡоз - асиужет хада ацәаҳәа еиқәырханы аемоциа аҵаҵаны ахәаԥшҩы изнагара акәын.
Аҭоурых-философиатә роман "Ацынҵәарах" аҿы Кавказтәи аибашьраан зҭоурыхтә ԥсадгьыл нырмыжьыр ада ԥсыхәа змамыз, ихҵәаз аублаа жәлар рҭоурых аарԥшуп. Уи ароман еиҭагоуп адунеи абызшәақәа жәпакы рахь. Раԥхьаӡа акәны иара акьыԥхь иабеит 1974 шықәсазы ажурнал "Алашара" аҟны. Баграт Шьынқәба ари ароман ала иааирԥшит иарбанзаалак ажәлар рықәӡаара ауаатәыҩса зегьы ирзеиԥшу философиатә проблеманы, адунеитә цивилизациазы ицәыӡ дуӡӡаны.
Иара убас шәаԥхьар ҟалоит:
Жәабран 16 рзы РУСДРАМ аҿы имҩаԥысит амоноспектакль "Ацынҵәарах" аԥхьарбара.
Апрессазы хазы ақәыргыламҭа ддырбеит жәабран 18 ахәылԥаз атеатр арт-фоие аҟны.
Аублаа жәлар аҵыхәтәантәи рхаҭарнак даазырԥшуаз ихадаз иагьакзаҵәыкыз ароль наигӡон актиор Осман Абыхәба.
Ақәыргыламҭа мҩаԥысуан сааҭки ҩажәа минуҭи.
Ари аамҭа иалагӡаны актиор ароман аҟынтәи еиҳа аҵакы змоу ацыԥҵәахақәа дрыԥхьоит, убри аамҭазы адекорациақәагьы уажәы-уажәы рҽырыԥсахуеит.
Зны ицәырҵуеит амҳаџьырқәа атәымдгьыл ахь изго аӷбақәа, анаҩс - аҭырқәа дгьыл сакарақәа, даҽазных - Кавказ ашьхақәа.
Амоноспектакль актиорк ида уаҩ дшаламгьы, уажәы-уажәы ахәаԥшцәа рлымҳа иҭыҩуеит ароман егьырҭ афырхацәа рыбжьқәагьы.
Аспектакль арежиссиор ари ақәыргыламҭазы иалиԥшааит реиҳа анырра ҟазҵо, аҩымҭа аҵакы гәыцәс иамоу ахҭысқәеи ацитатақәеи.
Амоноспектакль "Ацынҵәарах" иахәаԥшырц иааиз асасцәа изларҳәаз ала, арежиссиор илшеит ашәҟәыҩҩ ду Баграт Шьынқәба ԥсра зқәым ироман иаҵаз ахықәки атмосфереи еиқәырханы асценаҿы иааԥшыртә аҟаҵара.
Ахәаԥшцәа рцәаныррақәа рынкылара рцәыцәгьан, убас ирҵабыргны дыхәмаруан актиор.
Аублаа аҵыхәтәантәи рхылҵшьҭра, рцынҵәарах ироль назыгӡоз Осман Абыхәба илшеит амоноспектакль ахәаԥшцәа рхы-рыԥсаҟынӡа инеиртә, ргәы иҭымҵәартә аҟаҵара.
Арежиссиор Џьамбул Жорданиа игәаанагарала, ароман "Ацынҵәарах" асценаҿы ақәыргалара имариаз усмызт, зегь реиҳа инагӡатәны ииԥхьаӡоз - асиужет хада ацәаҳәа еиқәырханы аемоциа аҵаҵаны ахәаԥшҩы изнагара акәын.
"Ҳраион аҟны 20 қыҭа ыҟоуп, ашьамаҟа хыԥхьаӡарала иугозар 45 нызқь рҟынӡа инаӡоит. Ачымазара бааԥсқәа узыцәшәаша ҳәа макьана акгьы ҳамам. Арахә ачымазара рыламҽырц ҳазҿу аусурақәа ыҟоуп, аха ҳазхьымӡогьы рацәоуп. Сара аусураҟны аҳақьым дсымаӡам. Афельдшер аӡәы апрактика дахысуеит, аӡәы еилзырго лоуп акәымзар, аҳақьым ҳара ҳҟны дааиӡом ауалафахәы амаҷра иахҟьаны. Ачымазарақәа рҟынтәи ахшәқәа ааҳгоит, ҳамч ахьынӡарықәхо. Араион аҟынтәигьы ацхыраара ҟарҵоит, аха уи жәаџьара ишаны хәҭак. Абиуџьет уажәы еиҵартәеит, 80 нызқь мааҭ шықәсык ҳәа иԥхьаӡан. Хык 350 мааҭ ақәӡоит иҟауҵозар (ахәшә). 45 нызқь хы арахә ахьыҟоу, ажәқәа мацара аагозар, хәҭак хыџьара- ԥшьыџьара ишаны иҟалоит. Ачымазара рыхьаанӡа апрофилактика аҳасабала алаҵа ҟауҵароуп", - иҳәеит Гыцба.
Шәазыӡырҩы аудио.