Аҵх лашьца зыркаҷҷо: адунеи ақалақьқәа рҿы амза шылашо

13:49 02.03.2021(ирҿыцуп 13:17 02.03.2021)

Амза - аҵх еиқәара зырлашо, шәахәа хаала икаҷҷо, узырхәыцуа, угәы еиззырҳауа, зны-зынла уагьзыршәо жәҩантә цәырҵроуп. Шәахәаԥш Sputnik ишәзеизнагаз адунеи еиуеиԥшым акәакьқәа рҟны аӡын анҵәамҭазы акадр иақәшәаз амза афотосахьақәа.

Амза - ҳапланета Адгьыл иакзаҵәыку иԥсабаратәу амҩаныза (спутник - аред.) ауп. 1609 шықәсазы Галилео Галилеи ателескоп анаԥиҵа ашьҭахь, ауааҩытәыҩса илшеит раԥхьаӡа акәны ари акосмостә цәаҩа иааигәаны абара. Уи аахижьҭеи Амза зегь реиҳа иҭырҵаахьоу, иара убас ауаҩы зыҟны анеира илшахьоу космостә цәырҵроуп.

Амза шәагаала идууп - 3476 километр аекватор ала, акапан - 7,347×1022 килограмм.

Иара ҭҵаарадыррала иҭырҵаауеижьҭеи уажәшьҭа 2200 шықәса ҵуеит. Ажәытә бырзенцәа уи Адгьыл ишахыкәшози, афазақәеи, ҳапланетаҟынӡа абжьаӡареи иҭҵааны ианҵаны ирыман. Иахьагьы Амза аҩнуҵҟатәи ашьақәгылашьеи аҭоурыхи акосмостә аппаратқәа ишҭырҵаац аҭҵаара иаҿуп.

Аԥсуаа ҳҿы акәзар, жәлар зыхӡыӡаауа, наџьнатә аахыс изымҵаныҳәо, абла ҷыц еиԥш изхәаԥшуа жәҩантә цәырҵрақәа иреиуоуп амза. Уи ус шакәу шьақәдырӷәӷәоит иахьанӡа иааӡаз ажәҩантә цәырҵрақәа рыхьчара иазку аҵасқәа.

Иара убас шәаԥхьар ҟалоит:

Аԥсҭазаара иасимволқәоу: амреи амзеи ирыдҳәалоу амифқәа
Шә-хык рахьынтә хык ақәшәоит: амреи амзеи атыҩ ианакуа имҩаԥырго аҵасқәа

Аҭыԥантәи амчрахь: Аԥсны ахаланапхгараҭарахь алхрақәа шымҩаԥысыз

22:09 11.04.2021(ирҿыцуп 22:16 11.04.2021)

Аҭыԥантәи ахаланапхгараҭарахь алхрақәа мҩаԥысуан амҽыша мшаԥы 11 рзы. Зынӡа абжьыҭара азин рыман 125 нызқьҩык алхыҩцәа, абжьыҭара мҩаԥысуан 161 алхратә ҭыԥ хадақәа рҟны алхырҭатә ҭыԥқәа 198 рҿы.

Иахьатәи алхрақәа реиԥш зеиԥшу бжьынтәуп имҩаԥысуеижьҭеи Аԥсны аҭоурых ҿыц аҿы. Раԥхьаӡа акәны Аҭыԥантәи аизарақәа рахь алхрақәа мҩаԥысит хәажәкыра 14 1998 шықәсазы. Уи ашьҭахь алхрақәа мҩаԥган 2001, 2004, 2007 шықәсқәа рзы, анаҩс адепутатцәа рнапынҵақәа рыҿҳәара иацҵан, ԥшьышықәса ҳәа иҟаҵан, убри аԥҟара инақәыршәаны 2011, 2016 шықәсқәа рзы алхрақәа мҩаԥысит.

2016 шықәсазы Гал араион аламырхәӡакәа лхрақәа мҩаԥысит, избанзар 2014 шықәсазы Гал иқәныхоз реиҳараҩык аԥсуа тәылауаҩра рымхын. Иахьазы уа абжьыҭара азин рымоуп 900-ҩык иреиҵаны алхыҩцәа. Аха уеизгьы ара аҭыԥантәи алхрақәа мҩаԥгатәуп ҳәа рыӡбеит. Убри аан алхыҩцәа ахьмаҷу азы адепутатцәа рхыԥхьаӡарагьы 11-ҩык рҟынӡа иагдырхеит, Аконституциа ишаҳәо ала. Иаԥҵан аҭыԥ хадақәа фба ақыҭақәа рҿы, ақалақь аҿы - хәба.

Зынӡа абжьыҭара азин рыман 125 нызқьҩык алхыҩцәа, абжьыҭара мҩаԥысуан 161 алхратә ҭыԥ хадақәа рҟны алхырҭатә ҭыԥқәа 198 рҿы. Зегь реиҳа алхыҩцәа рацәоуп Аҟәа - 40 нызқьҩык рҟынӡа. 2020 шықәса нанҳәамзазы аҭыԥантәи адепутатцәа ирыӡбеит алхыҩцәа рхыԥхьаӡареи адепутатцәа рхыԥхьаӡара еиҿурԥшуазар, ишеишьашәалам, убри аҟнытә алхырҭатә ҭыԥ хадақәа рхыԥхьаӡара 26 рҟынтәи 19 рҟынӡа иагдырхеит. Иара убас адепутатцәа рхыԥхьаӡара ҩынтә ишозар ауп ҳәагьы ӡбан.

© Sputnik / Томас Тхайцук
Аԥсны имҩаԥысит аҭыԥантәи амчрақәа рахь алхрақәа.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Зынӡа атәылаҿы абжьыҭара азин рымоуп 125 нызқьҩык алхыҩцәа.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Алхыҩцәа шьоукы рхәыҷқәа рыманы абжьыҭара инеиуан.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Ари ала акәзар, алхырҭахь изнеиз аҽарԥхарц азы акәзар ҟалап.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Аҳҭнықалақь аҿы алхырҭатә ҭыԥқәа рҿы авидеокамерақәа шьақәыргылан.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Аамҭала аԥыза-министр инапынҵақәа назыгӡо Владимир Делба ибжьы аиҭеит.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Ауаа рыбжьы арҭар рылшон 198 алхырҭатә ҭыԥқәа рҿы.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Зегь реиҳа алхыҩцәа рацәан аҳҭықалақь Аҟәа – 40 нызқьҩык рҟынӡа, иара убри аан аброуп ауаа зегь реиҳа имаҷны рыбжьы ахьарҭаз.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Алхратә комиссиа алахәылацәа аҽыхьчаратә ԥҟарақәа ирықәныҟәоит.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Иарбанзаалак алхратә ҭыԥ хада аҟны аӡәгьы дырзалымхыр, ма уа алхрақәа шьақәымгылеит ҳәа ирыԥхьаӡар, аиҭалхрақәа рыларҳәоит.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Аиҭалхрақәа ҩымз ирхымгакәа имҩаԥысроуп.
© Sputnik / Томас Тхайцук
Асааҭ 20:00 рзы алхратә ҭыԥқәа зегьы адыркит, абжьқәа рыԥхьаӡара иалагеит.

"Аамҭақәа рыбжьара": Адгәыр Амԥар исахьақәа

15:25 10.04.2021(ирҿыцуп 15:38 10.04.2021)

Аԥсуа сахьаҭыхҩы Адгәыр Амԥар ирҿиамҭақәа рцәыргақәҵа аатит Аԥсны Ацәыргақәҵатә зал хадаҿы хәажәкыра 30 рзы. Уи исахьақәа рыхәҭак шәахәаԥш Sputnik еизнагаз афотолентаҿы.

Ацәыргақәҵа "Аамҭақәа рыбжьара" ҳәа уи автор хьӡыс иеиҭеит, избанзар аамҭақәа рыбжьароуп џьарак ак аҵыхәтәа ахьыҟоу, анаҩс иҿыцу ак анцәырҵуа. Адгәыр Амԥар ихаҭа ишиҳәо ала, араҟа аԥыжәара ргоит абасеиԥш иҟоу ахырхарҭақәа: сиурреализм, асимволизм. Аиашазы, асимволизм еснагь асиурреализм иахәҭоуп, аха ара хазы ицәырызгоит, иҳәоит иара.

Асахьаҭыхыҩ уаанӡа аныхачаԥақәа ҭихуан, уи, иара ишиҳәо ала, асиурреализм иатәу аҭыхымҭақәа раԥҵараан ицхраауеит.

Ацәыргақәҵаҿы иӡыргоу аусумҭақәа аҵыхәтәантәи шықәсык, шықәсыки бжаки рыҩныҵҟа иҭыху роуп. Уахь инагоуп 25 усумҭа.

Аԥсуа-абаза диаспора рхаҭарнакцәа СПААУ хәыда-ԥсада иҭалар ҟалоит

11:42 18.04.2021(ирҿыцуп 10:17 18.04.2021)

Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресс ацхыраара ҟанаҵоит адиаспора рхаҭарнакцәа Санкт-Петербургтәи аҳәынҭқарратә абнанхамҩатә университет (СПААУ) хәыда-ԥсада иҭаларазы.

АҞӘА, мшаԥы 18 - Sputnik. Аԥсуа-абаза диаспора рхаҭарнакцәа Санкт-Петербургтәи аҳәынҭқарратә абнанхамҩатә университет хәыда-ԥсада иҭалар ҟалоит. Абри атәы аанацҳауеит аконгресс асаит.

Ари аҩыза алшара ҟалеит Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресси ауниверситети абҵарамза, 2020 шықәсазы ирыбжьарҵаз аиқәшаҳаҭра иабзоураны.

Иазгәаҭоуп, аҵараиурҭа иҭаларц зҭаху рзы ашәҟәқәа рыдкылара шхацыркыз хәажәкыра 1 инаркны. Абиуџьет ҭыԥқәа рахь иҭало рышәҟәқәа аларҵароуп ԥхынгәы 20-нӡа, латәарадатәи аҟәшахьы – нанҳәа 11-нӡа, амагистратурахь – нанҳәа 6-нӡа.

Арзаҳал азы абитуриентцәа абарҭ ашәҟәқәа еиқәыршәаны ирымазароуп: атәылауаҩшәҟәы ахкьыԥхьаа, аттестат (ахкьыԥхьаа ма аоригинал), 3×4 см иҟоу афотосахьақәа фба, аԥсуа-абаза жәлар дшырхаҭарнаку зыршаҳаҭуа аилыркаа, ма урыстәылатәи атәылауаҩра. Ашәҟәқәа рынашьҭра ауеит ауниверситет асаит ахь.

Аԥснытәи абитуриентцәа азанааҭ ҿыцқәа алырхыр рылшоит Урыстәылатәи аҵараиурҭақәа рҟны

Санкт-Петербургтәи аҳәынҭқарратә абнанхамҩатә университет адкыларатә комиссиа аиҳабы Елена Богатова лажәақәа рыла, аԥышәарақәа мҩаԥгахоит ҩ-форматк рыла: адистанциатә ма хаҭала.

Санкт-Петербургтәи аҳәынҭқарратә абнанхамҩатә университети Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресси ауниверситети аиқәшаҳаҭра рыбжьарҵеит абҵарамзазы.

СПААУ иҭаларц зҭаху Аԥснытәи, Ҭырқәтәылатәи абитуреинтцәа инарҭбаау аинформациазы иадҵаалар рылшоит Санкт-Петербург иҟоу АААК аофис, абри аелектронтә ҭыӡҭыԥ ала: info.spb@abaza.org, ма абри аҭел +7 812 514 88 55 ала.