Макрони НАТОи
Излацәажәоз атемақәа реибарххара ирцыхцыхит Франциа ахада Еммануель Макрон. Аԥхьанатә ажурнал The Economist аинтервиу анеиҭоз, иара иҳәеит "аиҿкаара (НАТО) алахәылацәа реинырра каҳаӡеит" ҳәа аиҿкаара ахшыҩгьы ԥсит ҳәа азиҳәеит. Ари ЕАА ахада Дональд Трампи, ФРГ аканцлер Ангела Меркели, Ҭырқәтәыла ахада Реджеп Ердогани, алианс амаӡаныҟәгаҩ хада Иенс Столтенберги иргәамԥхеит, уаанӡа Трамп НАТО иажәхьоу институтуп ҳәа шазиҳәахьазгьы.
Анкара, Макрон Ҭырқәтәыла НАТО иақәымгәыӷроуп аиҳаракгьы арратә операциа «Источник мира» ашьҭахь ҳәа аниҳәа идыдмырҳаӡеит. Абри аганахь ала Ердоган "Ҭырқәтәыла асуверенитет пату ақәҵалатәуп" ҳәа иҳәеит.
НАТОи Ҭырқәтәылеи
Иазгәаҭатәуп НАТО аҩныҵҟа Ҭырқәтәыла аганахь ала ахаангьы агәынамӡарақәа шыҟаз. Анкара, НАТО аҿы аҟазаара мап ацәымкуа, аҿагыларақәа ҟанаҵон. Иаҳҳәап 2003 шықәса рзы Ирак, Саддам Хуссеин иахҳәараан иара жәларбжьаратәи акоалициа азин рнамҭеит аҵакыра рхыиадырхәарц.
Шьамтәылатәи акризис аҭагылазаашьа еиҳагьы иарҵаулеит. Убас, 2012 шықәса рзы Ҭырқәтәыла шьамтәылатәи аракетақәа ҳҽырцәаҳахьчоит ҳәа алианс ахәбатәи ахәҭаҷ ахархәара аҭатәуп ҳәа иқәгылеит. ЕАА, Германиа, Нидерландқәа Ҭырқәтәыла азенит ракетатә комплексқәа (ЗРК) Patriot идыргылар акәхеит. 2015 ықәса рзы Анкара ишаҭахымызгьы урҭ уантәи иқәган.
Уажәы ЕАА ахәаԥшуеит Ҭырқәтәылантәи 50 тактикатә иадертә шьақәгыла рықәгара. Убри аан америкаа ирзалмыршеит урыстәылатәи ЗРК С-400 аамырхәара.
НАТО асаммит аламҭалаз Ердоган алианс алахәылацәа ашантаж рзыҟаиҵон. Аиҿкаараҿ иара ихаҭарнак Балтиеи Польшеи ртәылақәа рыхьчаразы аплан аблокада азыҟаиҵеит, уи ацынхәрас курдтәи аиҿкаарақәа террористтә еиҿкаарақәоуп ҳәа рҳәарц.
Ус шакәызгьы асаммит аҿы иазырыӡбеит акурдцәа рызҵаара хазы иалацәажәарц.
НАТО арратә ныхрақәа рзы
Аиубилеитә саммит аҳәаақәа ирҭагӡаны аимак-аиҿак цәырнагеит арратә ыхрақәа рызҵаара. Дональд Трамп иазгәеиҭеит ЕАА ауп аиҳара зыбӷа иқәу ҳәа. Трамп иҭахрақәа ирықәшаҳаҭым аҩныҵҟатә проблема рацәа змоу Европатәи атәыла-лахәылацәа.
Аиҳаракгьы амиграциатә ҭагылазаашьа уадаҩ аан. Европа ахатә ар раԥҵара алацәажәара цәырыргахьеит.
Ус шакәгьы иазырыӡбеит 2020 шықәса рзы НАТО атәыла-лахәылацәа ртәылахьчаратә харџьқәа ирыцлоит 130 млрд доллар рыла, 400 млрд доллар рыла еиҳахоит 2024 шықәса рзы (2016 шықәса иадкыланы) . Иааидкыланы алианс аныхрақәа идыртәараны иҟоуп 1,4 трлн доллар.
Китаи, Урыстәыла, абџьареибыҭара ахылаԥшра
Европа аҿагылара арҭоит (аиҳаракгьы Германиа) ЕАА апланқәа – абжьаратә ҩаӡара змоу аракетақәа Европа рыҟазаара. Трамп иакәзар асаммит аҿы иҳәеит Москвеи Вашингтони аилацәажәарақәа рымҩаԥгара ишалаго.
НАТО аҩныҵҟа Урыстәыла аганахь ала аимак-аиҿак рацәахо иалагеит. Мрагыларатәи Европа атәылақәа макьанагьы Москва ацәшәара рымазар, егьырҭ атәылақәа, аиҳарак Франциа, Германиа, Италиа Урыстәыла аҩызара еиҳа иадгылоит.
Асаммит аҿы абри агәаанагара иаалырҟьаны дадгылеит Трамп, дадгылеит Столтенберггьы. "Урыстәыла НАТО иагәылоуп. Ус иагьаанхоит. Аиҿцәажәара аҭахуп", - иҳәеит алианс амаӡаныҟәгаҩ хада.
Раԥхьаӡа акәны асаммит аҿы иҳәан НАТО иаӷоу Китаи ауп ҳәа. Столтенберг иазгәеиҭеит КЖәР аҿиара апроблемақәа аԥнаҵоит ҳәа.
Ҳәарада НАТО аҿиара азгәаҭатәуп. ЕАА НАТО аҿы аԥыжәара амоуп. Алианс иалаларц иаҿуп Аҩадатәи Македониа. НАТО акосмос аус зыдулатәу усхкны иахәаԥшуеит. Ажәакала макьанагьы азхьаԥшра зҭаху азҵаарақәа рацәаӡоуп.
Иара убас шәаԥхьар ҟалоит:
-
НАТОи Урыстәылеи реимамбзиара Урыстәылаз хра алоума
